De strakke snijdende wind geeft koude oren, maar de zon, die zich de gehele maand januari niet voor langere tijd liet zien, is er gewoon bij. De eerste vroege tekens van iets dat straks de lente gaat worden: mussen inspecteren de nestkastjes, krokussen en sneeuwklokjes bloeien en er kruipt al schuchter blad uit de gladde winteroksels van sommige tuinplanten. Nog geen speenkruid en ook de wijnstok is nog in winterrust. De natuur laat zich niet gek maken, het kan nog alle kanten op. Tijdens een louterend loopje door het Reestdal en het Westerhuizingerveld, zie ik in de verte de contouren van wijngoed de Reestlandhoeve. Het brengt mij onmiddellijk terug naar de vorige middag. Naar de vatproeverij, waarin wijnclubleden kunnen meedenken over en proeven van de ruwe wijnen uit het vat. Om een beetje mee te voelen met de keuzes waar de wijnbouwer voor staat in het proces van druif naar wijn.
Elk nadeel heeft zijn voordeel
Voorgaande edities van Proeven uit het vat vonden plaats bij Neerlands wijnmakerij in Bentelo, daar waar de druiven van de Reestlandhoeve in het vat verdwijnen ná de oogst. Het proeven van de twee voorgaande oogsten kon niet doorgaan wegens een zeker virus. Ook nu is het nog niet mogelijk om af te reizen naar de wijnmakerij, dus wijken we uit naar de Wijnbarn in Balkbrug. Elk nadeel heeft zijn voordeel: in de wijnbarn is het behaaglijk warm, veel warmer dan de kille wijnkelder in Bentelo. Bovendien zitten we bij dichtbij de wijngaard zelf, daar waar de wijn eigenlijk wordt gemaakt. Goede wijn begint immers bij goed fruit. Toch ‘voelen’ we de wijnmakerij en het hele proces: de familie Huisman neemt ons mee via een virtueel kijkje in het proces van druif tot wijn.
Garantie tot aan de voordeur
Bas Huisman vertelt ons welke weg de wijn nog gaat afleggen voordat deze daadwerkelijk in de fles zit. We krijgen er een ook een lesje wijnproefkunde bij: kleur bekijken, een korte snuif om te bepalen of de wijn geen fouten heeft, walsen en daarna ruiken zoals een hond dat doet, met kleine snufjes. Daarna volgt pas het proeven (slurpen is verplicht!).
Garantie tot aan de voordeur van de Wijnbarn: de wijnen die vandaag op de proeftafel komen zijn nog niet het eindproduct, alle wijnen zijn nog volop in ontwikkeling en zelfs de wijnboer staat regelmatig voor verrassingen. Nadat de druiven zijn geplukt in de wijngaard aan de Hoofdweg in Balkbrug, start de transformatie van druiven naar wijn bij Neerlands Wijnmakerij van Roelof en Ilse Visscher in Bentelo. De Reestlandhoeve bepaalt, Neerlands wijnmakerij voert het verzoek uit. Uiteraard in goed overleg, tijdens het vinificatieproces zijn er diverse momenten om de wijnen door te proeven of het proces bij te sturen.
Rosé van regent: een beetje Provence in Overijssel
De eerste wijn uit het vat is een rosé van regent. De wijn is al gefilterd en helder, maar de kleur schept verwarring. In voorgaande jaren had de Reestlander rosé een stevige lichtrode kleur. De kleur van 2021 is opvallend lichter, alsof we in de Provence zijn. Een bleek zalmroze blosje lacht ons toe! De natuur laat zich niet sturen: minder kleurstoffen in de schil leveren nou eenmaal minder kleur op, tenzij de schillen nog een tijdje mee weken. Dat is niet het geval, de natuur is de natuur. Door het relatief koele wijnjaar 2021 bevat de schil van de druiven minder kleurstof. De wijn geurt subtiel naar zacht rood fruit als aardbei en rode bes. Ook sliert er prettige vleug nectarine mee. De primaire geuren komen ook in de smaak terug en in de afdronk proeven we een subtiel zwart pepertje en flinke bitters. Opvallend is de stevige zuurgraad van de rosé. De wijn is beendroog en dat vindt niet iedereen lekker. De meerderheid van de aanwezige ‘wijnmakers’ in de zaal adviseert om een klein zoetje toe te voegen. Bij de liefhebbers van droge Provençaalse rosé begint het hart echter sneller te slaan. Wanneer de zomer een beetje meewerkt, hoef je niet eens naar Frankrijks zuiden af te reizen: Overijssel als de Provence van Nederland, wie had dat ooit kunnen bedenken!
Witte wijn van 100% johanniter: de solide basis voor de Sonate
De tweede wijn is bleekgeel, ongefilterd en nog troebel van rondzwevende gistdeeltjes. Om de wijn helder te krijgen, zal de wijn voor het bottelen nog een klaring ondergaan. Een klaringsmiddel zorgt ervoor dat de kleine zwevende deeltjes die de wijn instabiel of troebel kunnen maken, samenklonteren tot grotere vlokken en naar de bodem van het vat zinken. Zo’n klaringsmiddel wordt vaak gemaakt van eiwit, melk of de minerale stof bentoniet. De wijnen van de Reestlandhoeve zijn vegan. Klaring gebeurt via een filter met kleideeltjes (bentoniet), waaraan de gistcellen zich hechten. De geur is ingetogen en zuiver, met subtiele tonen van citrusvruchten (citroen, limoen) en groene appel. In de verte wat ananas en bloesem. De smaak is strak door de hoge zuren en doet mij denken aan riesling. Niet zo’n vreemde gedachte, de johanniter is immers een afstammeling van de rieslingdruif.
Witte wijn van 100% solaris: als de zon gelijkend
De wijn is lichtgeel en niet zo troebel als de vorige wijn. De wijn is nog niet gefilterd, maar lijkt helder doordat hij ‘hoog’ is afgetapt uit de tank, de gisten zijn naar iets lager in de tank gezakt. De geur is aromatisch, de geur van tropisch fruit overheerst. De zuren zijn zeker aanwezig, maar minder heftig dan het voorgaande glas. De wijn is rond en zacht van karakter, met een licht bittertje in de afdronk. De wijn is gemaakt van het druivenras solaris (Latijn: ‘van de zon’). Een wijn die zijn naam eer aan doet: de zon in het glas!
Componeer je eigen sonate: de zon maakt het verschil
We mogen zelf aan de slag als wijnmaker. We componeren van de contrasterende johanniter (hoge zuren en ingetogen) en de solaris (ronder, minder zuren, aromatisch) de Reestlander wit Sonate. Geen geklooi met pipetjes, zoals de familie Huisman dat professioneel doet bij het blenden van de ideale Sonate. Wij mogen gewoon uit de losse pols een scheut solaris bij de johanniter gieten. Het resultaat is een mildere, rondere wijn met een rijker bouquet, met meer inhoud en ook beter in balans. De ervaring van de afgelopen jaren is dat de blend altijd ongeveer 80 (johanniter) – 20 (solaris) is, met een marge van 10%. Het blijft een kwestie van uitproberen en proeven. Net zo lang totdat er consensus is over de exacte mengverhouding. Zo zie je maar weer dat een beetje ‘zon’ erbij het verschil kan maken. Pas als deze blend is vastgesteld, vindt klaring plaats. De wijnen vermengen zich beter wanneer deze nog gisten bevatten. “De gisten fungeren als een soort klittenband”, legt Bas Huisman uit, “waardoor er een betere en sterkere hechting is tussen de twee verschillende cuvées in de blend”.
Reestlander Wit-Barrique Symfonie: de invloed van malo en houtopvoeding
Het volgende glas is een lichtgele troebele wijn van 100% solaris met een subtiele gouden gloed en zweem groen. Het is duidelijk dat hier hout aan het werk is geweest: de wijn geurt naar vanille en boter, de primaire aroma’s van het pure fruit zijn wat meer op de achtergrond aanwezig. Ook heeft de wijn de malolactische vergisting (de omzetting van het harde appelzuur in het zachtere melkzuur) ondergaan. Deze ‘malo’ is nog niet klaar, de wijn is nog niet uitontwikkeld, maar het eerste deel voor de Reestlander Wit-Barrique Symfonie is gecomponeerd. De wijn rijpt op Oost-Europese eiken barriques (225 liter), waarvan de voor- en achterkant van het vat gemaakt zijn van acaciahout. Een symfonie aan smaken: het eikenhout geeft vanilletonen af aan de wijn, het acaciahout geeft een fruitaroma. De Reestlandhoeve gebruikt geen nieuwe vaten, deze zouden een te krachtige invloed hebben, waardoor de wijn naar een heel eikenbos zou smaken.
Rapsody van de afgebroken vergisting: wijn voor zoetekauwen
We keren weer terug naar de johanniter-druif en maken kennis met een heldere, bleekgele wijn met aroma’s van citrus en groene appel. Het is een wijn van 100% johanniter, waarbij de vergisting is afgebroken bij een alcoholpercentage van 8,6%. En dat ruik en proef je: deze wijn is enorm zoet! De onvergiste suikers zitten nog in de wijn en zorgen voor 86 gram suiker/liter. Dit in tegenstelling tot de allereerste wijn, ook gemaakt van 100% johanniter, welke volledig is uitvergist. Het percentage suiker daarin was maar 1,6 gram/liter. De zuren zijn in beide wijnen ongeveer gelijk. Hoewel er zeker zoete witte wijnliefhebbers zijn, is de familie Huisman zeker nog niet tevreden met dit resultaat.
Terug naar het wijnclublab: om te laten zien wat een klein drupje kan betekenen, krijgen we een klein scheutje van wijn 1 (100% johanniter, volledig uitvergist) erbij. Het resultaat is een wijn met een ingetogen geur van citrus, bloesem en appel, veel minder zoet, niet plakkerig en ook de zuren worden niet langer gemaskeerd door de suiker. Deze wijn zou, vanwege de hoge zuren nog bij voorkeur een jaar of drie kunnen rijpen, waardoor de wijn ‘gout de petrol’ en andere rijpingsaroma’s krijgt, zoals oudere wijnen van riesling die ook kunnen ontwikkelen. Een kwestie van geduld, zoals zo vaak in het wijnmakersvak.
Reestlander Rood- Barrique Balade 2019: veelbelovend en warm van karakter
Voor wie het wijnjaar 2019 niet meer helder voor de bril heeft: nog diep in het voorjaar 2019 was er risico op nachtvorst. Begin april was het zó koud dat er beregend moest worden. Een dun laagje ijs door het op tijd beregen van de knoppen zorgde voor bescherming tegen de nachtvorst. Daarna volgde een zomer met onwaarschijnlijk hete dagen, waarbij zelfs zonnebrand in de druiven is opgelopen, maar ook een zomer waarbij het soms kil en weinig zomers aanvoelde. Medio september besloot de Reestlandhoeve om, vanwege hoge nachttemperaturen in combinatie met regenachtig weer en daardoor beginnende grijze rot, te gaan oogsten. De kwaliteit van de druiven was goed. Langer wachten met het plukken van de druiven was geen optie.
De regentdruif heeft het uitgesproken en een beetje ‘strenge karakter van de lage landendruif’. Het is een nieuw ras, aangepast aan het koele klimaat van het noorden. Je houdt ervan of je haat het. Ik behoor tot de eerste categorie. Een snuif aan het glas zendt direct een regentsignaal naar mijn brein: zwart fruit (bramen, kersen), cederhout, een flinke lik vanille en kokos en een hint van jodium (de invloed van het ijzeroerhoudende bodem) met een fijne, subtiele kruidigheid. Om enigszins drinkbaar te worden heeft de druif, als een strenge regent, pas op de plaats-beleid over zichzelf afgekondigd. Dus is de wijn in het glas nog steeds piepjong, ondanks dat deze enkele jaren heeft gerijpt. Dat vat is, in tegenstelling tot het verleden, een barrique van 225 liter en niet het grote foeder van 1500 liter waarin het grootste deel van de Reestlander Rood in het verleden werd opgevoed. De kleinere vaten zorgen voor meer micro-oxidatie. De barriques zijn deels nieuw en deels gebruikt en een mix van Frans, Oost-Europees en Amerikaans eiken. Dat proef je nu al. De strenge tannines lijken al wat getemd te zijn, de wijn heeft al een mild en toegankelijk karakter. De ‘warmte’ die wijnen uit het zuiden van Europa kunnen hebben, zal overigens nooit bereikt worden in Overijssel. Ook al was het jaar 2019 opmerkelijk warm voor Hollandse begrippen, het jaar was koel genoeg om de mooie zuren te behouden.
De Reestlandhoeve heeft een innovatie in flesafsluiting doorgevoerd: de afsluiting met een kruk. Tot dusver werden de flessen afgesloten met een schroefdop, maar vorig jaar is hiermee geëxperimenteerd. Een deel van de oogst 2018 kreeg toen een natuurkurk afsluiting, een ander deel de schroefdop. De flessen die met een kruk afgesloten waren, gingen veel minder ‘op slot’ en ontwikkelden zich beter. De Reestlander Rood Ballade is nog niet klaar om in de fles te gaan, botteling volgt in het najaar van 2022. Of het nu komt door het warme jaar of de kleine barriques of de combinatie, de Reestlander Rood 2019 is nog nooit zo mooi geweest. Wijn maken is geduld hebben, bovendien wordt de Ballade mooier met de jaren en krijgt hij de fijne aroma’s van rijp gedroogd fruit, leer en teer. Dat geduld is in de praktijk lastig, wanneer je als wijnclublid eind mei het leasecertificaat komt verzilveren. Wijn is immers ook bedoeld om te drinken! Een beetje pas op de plaats-beleid zou mij ook sieren: ik neem mij voor om van het oogstjaar 2019 een paar flessen ‘te vergeten’ in mijn wijnkast.
Reestlander Muscat-Barrique Finale: versterkt besluit van 100% muscat bleu
De vatproeverij nadert de finale met een kleine terugblik op het oogstjaar 2021. Een lastig jaar dat aanvankelijk een goede start kende. Er waren veel druiven, door een aardig voorjaar. Het ontbreken van zon in de maanden waarin de druiven moesten rijpen, maakte het nodig om een ‘groene oogst’ te doen. Het wegknippen van gezonde trossen om de andere trossen de kans te geven om rijp te worden. Bij de Reestlandhoeve is massa niet gelijk aan kassa. Blijkbaar is er achteraf bezien toch voldoende zon geweest, want de suikergehaltes in de druiven waren op het oogstmoment van de muscat bleu beter dan vooraf was ingeschat.
Reestlander Finale is het resultaat van 100% muscat bleu, versterkt met ‘grappa’, gestookt van de schilletjes van de geperste muscat bleu-druiven. Het toevoegen van de op deze wijze verkregen wijnalcohol (80-90%) aan de gistende most zorgt ervoor dat de vergisting stopt. Immers, bij een alcoholpercentage van meer dan 15% sterven de gistcellen. De wijnalcohol wordt gestookt uit de schillen en pitten van de druiven die het jaar ervoor zijn vergist. Dat is mooi, want daardoor smaakt de wijn louter naar muscat bleu, met het typerende aroma van druiven, rozen en bosvruchten. Zeer aromatisch, prettig en weelderig zoet, maar nog branderig door het hoge alcoholpercentage. De factor tijd zal de scherpe kantjes er nog afhalen. Het lijkt het leven zelf wel.
Hartverwarmende composities
Aan het eind van de middag gloort er een sprankje lente aan de grauwe horizon. De ruwe wijnen uit het vat zijn veelbelovend en geven een gloedvol blosje op de wangen. De ontvangst van de familie Huisman, en op afstand wijnmaker Roelof Visscher, was hartverwarmend. Zij gaven niet alleen een voorproefje op wat een mooi wijnseizoen zal worden, maar ook een openhartig inkijkje in de wondere wereld van wijn. Ook in 2022 zullen er mooie composities op het wijnpodium van de Reestlandhoeve staan. Verrassende doorontwikkelde witte wijnen met nieuwe inzichten en natuurlijk de vertrouwde, state-of-the-art Sonate. De grote verrassing komt van de regentdruif: een rosé die een reis naar de Provence bijna overbodig maakt en een verbluffende metamorfose in de rode wijn. Mijn wijnhart werd betoverd en veroverd door de ontwikkelingskracht in de Balade 2019. De expressie van het warme wijnjaar in combinatie met de opvoeding in kleinere vaten, is nu al een mooi verhaal. Vandaag scheen er buiten én binnen een hoopvol zonnetje bij de Reestlandhoeve. De wind blijft voorlopig fris, maar het voorjaar in mijn hoofd is losgeweekt.
Tussen Noordzee en Méditerranée 